هنگام بهینه‌سازی و نوسازی برنامه مدیریت انرژی، تابلو برق جزء جدایی ناپذیر خواهد بود. تنها سؤال مهم این است که کدام نوع تابلو برق (تابلو برق فشار قوی- تابلو برق فشار متوسط یا تابلو برق فشار ضعیف) برای امکانات شما مناسب است.
هدف اصلی تابلو برق، حفظ منبع تغذیه بدون وقفه به بخش های سیستم سالم در ترانسفورماتورهای برق فشار ضعیف و ولتاژ بالا است. این شامل مدارهای جداگانه ای است که توان را در پایین دست به تجهیزات توزیع برق اضافی توزیع می کند.
به طور خودکار تجهیزات نادرست را خاموش می کند تا از ایجاد جریان های غیرعادی که ممکن است به سازه یا سایر تجهیزات متصل شده آسیب برساند، جلوگیری کند. در ادامه برای مقایسه قیمت تابلو برق و بررسی تابلو برق فشار قوی و فشار ضعیف تیم محتوایی ایران پارس الکتریک تعریف کلی از این دو تابلو را ارائه خواهند داد تا بهتر به تفاوت آنها پی ببرید.
تابلو برق فشار قوی چیست؟ و از چه اجزایی تشکیل شده است؟
ژنراتورهایی با قدرت بالای 1000 ولت را فشار قوی گویند که برای تامین برق مورد نیاز آن، از تابلو برق فشار قوی استفاده میکنند. استفاده از این تابلوها در صنایع بزرگ بسیار مهم است چرا که علاوه بر کمک به کنترل ژنراتور، عمر و دوام آن را نیز افزایش میدهد.
از اصلی ترین اِلِمان های تابلو برق فشار قوی، مدارشکن ولتاژ بالا است و اینکه باید ویژگی های منحصر به فردی برای عملکرد ایمن داشته باشند. بنابراین در تابلوهای برق فشار قوی از تجهیزاتی مانند مدارشکن های روغنی، هوایی و گاز SF۶ استفاده میکنند که هر کدام باید از کیفیت و استاندارد لازم بهره‌مند بوده تا از وقوع هر حادثه ای جلوگیری شود.
تجهیزات اصلی تابلو برق فشار قوی عبارتند از:
- کابل ها: که از نوع EPR یا XLPE هستند.
- کلید عایق: هدف استفاده از این کلیدها، امکان تعمیر و نگهداری تابلو است. همچنین باید قابلیت تحمل جریان اتصال کوتاه برای مدت زمان حدودا یک ثانیه را داشته باشند.
- باس بار‌ها یا شینه های داخلی: جنسشان عموما از مس یا آلومینیوم است و در هر فاز می تواند تعدادی سیم یا کابل را به خودش متصل کند.
- کلید قطع بار: این کلید در دو نوع دستی و اتوماتیک مورد استفاده قرار میگیرد. به خاطر داشته باشید که این کلید از هیچ نوع حفاظتی برخوردار نیست و معمولا توانایی قطع و وصل ماکزیمم ۶۰۰ مرتبه در هر ساعت را دارد.
- بریکر‌ها: تنها بخشی که از آن برای انجام عملیاتی مانند قطع کردن، کنترل و حفاظت به صورت همزمان استفاده میشود. همچنین میتوان برای استفاده از ویژگی هایی چون تشخیص نشت جریان به زمین یا کنترل از راه دور و … با اضافه کردن کارت ها یا ماژول های مخصوص به این بریکر، قابلیت های آن را افزایش داد.
- کنتاکتور‌ها: دستگاه هایی ساده هستند که جهت بستن و بازکردن متعدد در تابلوها تعبیه می شوند و عموما با شستی های on و off کار میکنند. دارای کنتاکت های کمکی نرمال بسته (N.C.) و نرمال باز (N.O.)هستند و برای کاربردهایی مانند استارت موتور و تغییر خازن ها استفاده میشوند.
- فیوزها: عموما برای کاربردهای فشار قوی که نیاز به حفاظت در سطح بالایی دارند از ترکیب فیوز‌های HRC یا ظرفیت قطع بالا و کلیدهای اضافه بار (over load switches) استفاده میشود.
- تجهیزات مناسب جهت اندازه گیری: در تابلوهای برق یک سری پارامتر‌هایی مانند ولتاژ فاز و خط، جریان خط در هر فاز، توان کل و ضریب توان وجود دارد که باید اندازه گیری شوند.
- تجهیزات حفاظت جریانات بالا گذرا: تابلوهای جدید فشار قوی به ویژگی هایی مثل حفاظت های اضافه ولتاژ موجی نیز مجهز شده اند که می توانند اجزای سیستم فشار قوی را در برابر اثرات اضافه ولتاژهای گذرا حفاظت کنند.
نکته مهم: انفجار تابلو برق فشار قوی
معمولا دلیل انفجار در تابلو برق فشار قوی، وجود قوس الکتریکی و حرارت ناشی از آن است که در صورت انفجار می تواند آسیب های جدی به کارکنان، تجهیزات اطراف، تجهیزات داخلی و بدنه تابلو برق مانند تابلو برق موتور خانه تابلو برق امرجنسی و دیگر مدل های تابلو برق وارد کند. اغلب غیرقابل جبران هستند. برای جلوگیری از این نوع انفجارها باید با مواردی نظیر تخمین خطرات، اطلاع از قوانین، ارزیابی عملکرد و واکنش سریع آشنایی داشته باشید.
عوامل تاثیرگذار بر قیمت تابلو برق فشار قوی
عوامل زیر می توانند بروی قیمت تابلو برق فشار قوی تاثیرگذار باشند:
- نوع مدارشکن مصرفی
- سطح امنیت
- فناوری استفاده شده در تولید
- امکانات و کارایی
اما مهمترین عامل نوع مدارشکن مصرفی است. چرا که این تابلوها مدارشکن های گوناگونی دارند. شامل: مدارشکن گاز SF6 – مدارشکن انفجار هوا – مدارشکن روغنی – مدارشکن وکیوم یا فضای خلاء میشود. در هر حال برخی تجهیزات تابلو برق فشار قوی گران خواهند بود.
همچنین به دلیل نوسانات قیمتی موجود در بازار، نرخ ها ثابت نیستند. بنابراین قبل از خرید لوازم و تجهیزات تابلو برق فشار قوی برای اطلاع از قیمت به روز با فروشندگان تماس حاصل نمایید.
آشنایی با تابلو برق فشار ضعیف و انواع آن
تابلوهای برق فشار ضعیف از انواع رایج و پرکاربرد تابلوهای صنعتی است که ولتاژ آن ها تا محدوده 1000 ولت است. داخل کابین این تابلو قطعات مختلفی شامل انواع سوئیچ ها، کلیدها، رله ها و غیره تعبیه شده است. هر کدام از این قطعات مانند بخشی از یک سیستم بسیار منظم عمل کرده و وظیفه خاصی را بر عهده دارند.
تابلو برق فشار ضعیف اغلب در ایستگاه های برق، مبدل، ساختمان های تجاری، پالایشگاه ها و کارخانه ها مورد استفاده قرار میگیرد. از انواع این تابلوها نیز میتوان تابلوهای ایستاده، تابلوهای رک، تابلوهای رومیزی و تابلوهای دیواری را نام برد.
اجزای تشکیل دهنده تابلو برق فشار ضعیف عبارتنداز:
تابلو برق های فشار ضعیف متشکل از تجهیزات زیر بوده و هر شخصی که بخواهد اقدام به ساخت این نوع تابلو برق کند باید با اجزای آن و کاربرد و ویژگیشان آشنایی داشته باشد.
انواع فیوزها در تابلو برق: از مهمترین تجهیزات تابلوها به شمار میروند و معمولا زمانی به کار گرفته میشوند که جریان برق بیش از حد مجاز باشد، در این حال جریان مدار را قطع می کنند. در حقیقت فیوزها؛ رشته سیم هایی هستند که در مواجهه با اضافه بار می شکنند یا ذوب می شوند. استفاده از این تجهیزات در تمام تابلوهای برق ضروری است.
کلید اتوماتیک MCB: این کلیدها نیز همانند فیوزها، زمانی که شبکه با بار اضافه روبرو شود، اقدام به قطع برق می نماید. نکته ی تمایزدهنده کلیدهای ام سی بی با فیوزها در حساسیت بالای آنها نسبت به فیوزها است. از طرفی استفاده از کلیدهای ام سی بی نسبت به فیوزها قابل اعتماد تر بوده چرا که عملکردی حرارتی یا مغناطیسی – حرارتی دارند.
کنتاکتور: نوعی عامل قطعی و اتصال مدار فرمان، از راه دور است که وظیفه آن قطع و وصل تمام دستگاه های تک فاز و سه فاز و وسایل برقی موجود در صنعت است.
کنترل فاز سه فاز دیجیتال: وظیفه ی این تجهیز، حفاظت از الکتروموتورها در تابلو برق فشار ضعیف است.
بی متال های تک فاز و سه فاز: از این تجهیزات در تابلوهای برق به عنوان یک سیستم حفاظتی برای موتورهای سه فاز در برابر بار اضافی که ولتاژ کمی دارند، استفاده میشود. معمولا متشکل از دو فلز که جنس های مختلفی دارند، هستند و زمانی که در مدار گرمای زیادی رخ دهد، یکی از فلز ها بیشتر از دیگری خم شده و منجر به قطع جریان برق در تابلوهای برق می گردد.
کلیدهای MPCB: این کلیدها، نوع خاصی از قطعه های الکترونیکی محسوب میشوند. در دو نوع حفاظت در برابر خطا (مغناطیسی) و حفاظت در برابر اضافه بار (الکترونیکی) از آنها بهره میبرند و اینکه در هر تابلویِ برقی نقشی متفاوت را ایفا میکنند. همچنین منبع الکتریسیته ایمنی برای موتور نیز فراهم می کنند که برخی از این منبع ها را می توانیم حفاظت در برابر اضافه بار، نمایش هشدار خطا، اتصال خودکار مجددا، حفاظت در برابر عدم تعادل فازها و یا افت فازها و… بیان کنیم.
شستی دوبل: وظیفه این شستی ها، راه اندازی و قطع کردن جریان برق موتور است. به عبارتی هم عمل اتصال برق و هم عمل قطع برق را انجام میدهند.
لیمیت سوئیچ: لیمیت سوئیچ نوعی قفل ایمنی است که برای کنترل سیستم انواع دستگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
میکرو سوئیچ: میکرو سوئیچ؛ کلیدی که از آن برای قطع و وصل کردن جریان برق در مدارهای الکتریکی استفاده می شود.
تایمرها: وظیفه ی آنها کنترل مدارها است. لذا در تابلو برق صنعتی برای زمان سنجی یک عمل خاص یا تنظیم زمان بین عملکردهای مدارهای فرمان از تایمرها استفاده می شود.
محافظ ولتاژ: وظیفه ی محافظ ولتاژ منحرف کردن برق اضافی در زمان افزایش ولتاژ برق و انتقال آن به زمین توسط سیم اتصال به زمین است.
فلوتر الکترونیکی: وظیفه این تجهیز جلوگیری از خشک کارکردن موتور است و همواره سطح مایع داخل موتورها را نیز کنترل می کند.
انواع سنسورها: انواع مختلفی از سنسورها نظیر سنسورهای حرارتی، رطوبت، فشار و … در تابلوهای برق فشار ضعیف به کار می روند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند. همچنین این سنسورها انواع مختلفی مانند سنسورهای القایی، سنسورهای خازنی، سنسورهای نوری و … را نیز دارا هستند.
طراحی تابلو برق فشار ضعیف
بعد از آشنایی با تابلو برق فشار ضعیف و تجهیزات تشکیل دهنده آن، برای طراحی آن باید موارد زیر را اجرا کنید.
- مشخص کردن نوع تابلو
در اولین مرحله از طراحی تابلو برق فشار ضعیف باید نوع تابلو برق را مشخص کرد مانند تابلو برق سیواکن، تابلو برق خازنی تابلو برق طرح ریتال و دیگر موارد. البته گاهی ممکن است طراحی بر اساس خواسته های سفارش دهنده طراحی انجام شود.
- کشیدن نقشه تابلو برق
بعد از اینکه نوع تابلو برق فشار ضعیف مشخص شد یک نقشه برای آن طراحی می شود. در این نقشه محل قرار گیری اجزای تابلو برق به همراه اتصالاتی که قرار است بین قطعات انجام شود، مشخص خواهد شد.
محاسبه قیمت تابلو برق فشار متوسط
عوامل مختلفی در تعیین و محاسبه هزینه و قیمت انواع تابلو برق مؤثر خواهد بود که برای تابلو برق فشار ضعیف میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- ابعاد در نظر گرفته شده به منظور قرار گیری اِلمان‌های مختلف در داخل تابلو برق فشار ضعیف
- کیفیت و نوع تجهیزات منصوب در داخل تابلو برق فشار ضعیف و تعداد آنها
- هزینه دستمزد ساخت و مونتاژ تابلو برق فشار ضعیف
نتیجه نهایی برای تفاوت بین تابلو برق HV و LV
هر دو تابلوی فشار قوی و فشار ضعیف مشابه هستند. یعنی آنها جزو تجهیزات توزیع و حاوی وسایل حفاظت از جریان اضافه بار هستند و اغلب به عنوان تجهیزات ورودی سرویس عمل می کنند. پس وظیفه آنها شبیه به هم است. فقط در این بین تفاوت هایی دارند که به طور خلاصه و برای پایان دادن به بحثمان در زیر آنها را بیان خواهیم کرد.
1- ولتاژ
از تفاوت های اصلی بین تابلو برق فشار قوی و فشار ضعیف درجه بندی ولتاژ است. رتبه بندی ولتاژ دنده کلید گسترده تر است و از چند تا هزاران ولت متغیر است. مثلا تابلو برق فشار ضعیف دارای محدوده ولتاژ تا 1 کیلو ولت است، در حالی که تابلو برق فشار متوسط و فشار قوی دارای محدوده ولتاژ تا 366 کیلو ولت و بالاتر است.
از سوی دیگر، تابلوهای برق برای استفاده با ولتاژهای پایین تر، معمولاً زیر 600 ولت طراحی شده اند. مثلا یک تابلو برق معمولی دارای ولتاژ 120/240 ولت است. و از سوی دیگر، تأسیسات تجاری و صنعتی ممکن است دارای تابلو برق با ولتاژ حداکثر 600 ولت باشند.
2- ایمنی
در تابلو برق HV کلید به گونه ای طراحی شده است که دارای قوس الکتریکی باشد و با روش های عایق پیچیده تری مانند هوا، گاز، روغن، دی الکتریک جامد و حتی خلاء ارائه می شود. در تابلوهای برق LV، برخی از این تکنیک‌های خاموش کردن فلاش قوس الکتریکی ممکن است وجود نداشته باشند، زیرا استانداردهای صنعت الزامی نیستند.
اگرچه تابلوهای برق فشار ضعیف به داشتن قوس الکتریکی نیازی ندارند، اما ممکن است دارای ویژگی هایی باشند که اثرات فلاش قوس الکتریکی را کاهش می دهد، مانند تابلوهای برق مقاوم در برابر قوس.
3- برآورد هزینه
تابلوهای فشار قوی دارای سازه های پیچیده و مستحکمی هستند که هزینه بیشتری نسبت به تابلوهای فشار ضعیف دارند. برای مثال تابلو برق در مقایسه با MCCB های ولتاژ پایین ثابت مورد استفاده در تابلو برق، از قطع کننده های بیرون کش استفاده می کند. اینها معمولاً هزینه بیشتری خواهند داشت.
4- موارد کاربردی
تابلو برق LV یا فشار ضعیف معمولاً برای کنترل، حفاظت و جداسازی تجهیزات یا مدارهای الکتریکی در محیط های مسکونی و صنعتی مانند کارخانه ها، نیروگاه ها و معادن استفاده می شود. به این ترتیب، اغلب در سمت ثانویه ترانسفورماتور ورودی برق، جایی که تابلوهای برق و سایر تجهیزات را تامین می کند، نصب می شود.
در مقابل یک مجموعه تابلو برق HV معمولاً برای توزیع برق در یک ساختمان یا سازه استفاده می شود. بنابراین از آنها در محیط های مسکونی و تجاری مانند خانه ها، ادارات و فروشگاه ها استفاده می شود.
تابلو برق فشار قوی و فشار ضعیف از جنبه های بسیاری من جمله سطوح ولتاژ و طراحی گرفته تا کاربرد و هزینه، دارای تفاوت هایی هستند. در هر حال امیدواریم این مقاله بینش واضح تری از تفاوت های موجود در این دو تابلو را به شما ارائه کرده باشد. مهمتر از همه، شما اکنون با داشتن این اطلاعات مهم و درک بهتر از تابلوهای برق، شرایط مناسب تری برای خرید تابلو برق را خواهید داشت.
مطالعه مقاله معرفی انواع تابلو برق از سایت ایران پارس الکتریک
نتیجه گیری
به طور کلی باید گفت که تابلو برق ها محفظه هایی اغلب با طراحی به صورت فلزی هستند که وظیفه ی آنها ایجاد فضای مناسب برای استقرار و مراقبت از تجهیزات برقی است. بنابراین بهتر است افرادی که در حوزه برق صنعتی مشغول به فعالیت هستند، آشنایی لازم با تابلو برق ها و ویژگیهای آنها را داشته باشند.
همچنین این تجهیزات که ولتاژ متفاوتی دارند با یکدیگر متفاوت هستند. یعنی تجهیزات یک تابلو برق فشار ضعیف با تجهیزات یک تابلو برق فشار قوی یکسان نیست. در همین راستا مجموعه ایران پارس الکتریک به بررسی تابلو برق فشار قوی و ضعیف پرداخته و شما میتوانید با مطالعه ی این راهنما هم با این دو تابلو آشنا شده و هم اینکه پی به تفاوت هایشان ببرید.
