معرفی انواع تابلو برق

احتمالاً پیش آمده که وقتی وارد ساختمان، شرکت و یا مکان‌های صنعتی بزرگ مانند: کارخانجات و فرودگاه‌ها و … شده‌اید، محفظه‌هایی را دیده‌اید که تجهیزات الکتریکی و لوازم برقی درون آن تعبیه شده است.

این محفظه‌ها را تابلو برق می‌نامند. هدف از ساخت این تابلوها، سیم‌کشی و نصب تجهیزات الکتریکی همچون: فیوزها، کلیدها، کنترلرها، قطع‌کننده‌ها، ترانسفورماتورهای جریان پتانسیل و نمایشگرهای مختلف است.

تابلوهای برق متشکل از اجزای مهمی نظیر: بدنه، کلیدها، مقره، شینه (هادی‌ها)، دستگاه‌های حفاظتی و اندازه‌گیری، سیم ارت و سیم اینترلاک است. تابلوهای برق انواع متفاوتی دارند که در زیر به معرفی و شرح هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.

انواع تابلو برق از لحاظ سطح ولتاژ

تابلوهای فشار ضعيف (LV) تا ۱۰۰۰ وات

این تابلوها در سطح ولتاژ کمتر از 1000 وات قرار دارند. در واقع تابلوی فشار ضعيف ترکيبی از يک يا چند وسيله قطع و وصل همراه با تجهيزات کنترلی، اندازه‌گیری، نشانگر، حفاظت، تنظیم‌کننده و … بوده که کليه اتصالات از جمله: اتصالات الکتريکی و مکانيکی داخلی و قطعات ساختمانی را شامل می‌شود.

ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعيف معمولاً تا 690 وات و ولتاژ سرويس تا 400 وات است. این تابلوها خود به چند نوع تابلو دیواری، تابلو ایستاده ثابت و تابلو ایستاده کشویی تقسیم می‌شود.

مشاهده دیگر محصولات ایران پارس الکتریک: قیمت تابلو برق

تابلو برق فشار متوسط

تابلوهای فشار متوسط معمولاً در سطح ولتاژ 1 تا 36 کیلو ولت قرار دارند و به‌صورت چند سلولی مونتاژ می‌شوند. تجهیزات داخل این تابلوها شامل: انواع کلیدهای قدرت یا دژنکتور، ترانسفورماتورهای اندازه‌گیری جریان و ولتاژ، کلیدهای جداکننده زمین، کنتاکتورهای فشار متوسط، رله، باس بار، لوازم و تجهیزات کنترلی است.

تابلوهای فشارقوی با ولتاژ بالای ۳۶۰۰۰ وات

سیستم برقی که در ولتاژ بالای ۳۶ کیلو ولت کار کند، به‌عنوان تابلو برق ولتاژ بالا می‌شناسند. به علت ولتاژ بالا، قوس تولید شده حین کلید زنی نیز خیلی بالا است، بنابراین باید ملاحظات مخصوصی هنگام طراحی تابلو برق ولتاژ بالا در نظر گرفته شود.

انواع تابلو برق از نظر محل نصب آن

۱) تابلو برق بیرونی (OUTDOOR)

این تابلوها در فضای باز و بروی دیوار نصب می‌شوند. علاوه بر وظایف تابلوهای درونی، باید از تجهیزات در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻮی ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎصی نیز دارند.

از مشخصه‌های این تابلو می‌توان به مواردی همچون: ضخامت ورقه بدنه که حداقل 2 میلیمتر است، ابعاد آن‌ها (حداکثر ارتفاع 120 سانتیمتر، عرض بر حسب نیاز و عمق آن‌ها 40 سانتیمتر)، درب دسترسی آن‌ها از جلو ساخته و درزها به طور کامل آب‌بندی شده، همچنین درب مجهز به قفل، اشاره نمود.

مشاهده دیگر محصولات ایران پارس الکتریک: تابلو برق ایستاده

۲) تابلو برق داخلی (Indoor)

این تابلوها در فضاهای بسته مانند: داخل سالن‌ها و یا سوله‌ها به‌صورت توکار داخل دیوار نصب می‌گردند و فقط درب آن‌ها مشخص است. وظیفه این تابلوها نگهداری از تجهیزات در محل نصب شده و حفاظت از آن‌ها در برابر برخوردهای ناخواسته است.

اجزای تشکیل‌دهنده تابلو برق فشار قوی

تابلو برق فشار قوی، قلب تپنده سیستم‌های توزیع برق است. این تابلوها وظیفه کنترل، حفاظت و توزیع انرژی الکتریکی با ولتاژ بالا را بر عهده دارند. هر یک از اجزای تشکیل‌ دهنده این تابلوها نقش مهمی در عملکرد صحیح و ایمن سیستم ایفا می‌کنند.

اجزای اصلی تابلو برق فشار قوی

• شینه‌ها (Busbar): هادی‌های مسی یا آلومینیومی با سطح مقطع بالا که جریان الکتریکی را در داخل تابلو توزیع می‌کنند. انواع مختلفی دارند مانند: شینه‌های یک طرفه، دو طرفه و حلقوی. جنس و ابعاد شینه‌ها بر اساس ظرفیت جریان و ولتاژ تابلو انتخاب می‌شود.
• کلیدهای قدرت (Circuit Breaker): برای قطع و وصل جریان در شرایط عادی و خطا استفاده می‌شوند. انواع مختلفی مانند: کلیدهای روغنی، هوایی، خلأ و گاز SF6 دارند. وظیفه حفاظت از تجهیزات پایین دست و شبکه را نیز بر عهده دارند.
• ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ:
  • ترانسفورماتور جریان: جریان زیاد را به جریان کم تبدیل می‌کند تا به تجهیزات اندازه‌گیری و حفاظتی متصل شود.
  • ترانسفورماتور ولتاژ: ولتاژ بالا را به ولتاژ پایین تبدیل می‌کند تا به تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل متصل شود.
• رله‌های حفاظتی: برای تشخیص انواع خطاهای مختلف مانند: اتصال کوتاه، اضافه بار، زمین شدن و … استفاده می‌شوند. پس از تشخیص خطا، به کلید قدرت فرمان قطع می‌دهند.
• وسایل اندازه‌گیری: آمپر متر، ولت متر، فرکانس متر و … برای اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی شبکه استفاده می‌شوند.
• وسایل فرمان و کنترل: برای کنترل و مانیتورینگ تابلو برق استفاده می‌شوند. شامل: کلیدهای فرمان، کنتاکتورها، رله‌های کمکی و … هستند.
• کابل‌ها: برای اتصال تجهیزات مختلف به یکدیگر و به شبکه خارجی استفاده می‌شوند. جنس و سطح مقطع کابل‌ها بر اساس جریان و ولتاژ انتخاب می‌شود.
• بدنه تابلو: از جنس فلزی و عایق ساخته شده و وظیفه حفاظت از تجهیزات داخلی و پرسنل را بر عهده دارد. باید دارای درجه حفاظت مناسب در برابر نفوذ آب و گرد و غبار باشد.

سایر اجزای جانبی

• باتری: برای تأمین انرژی تجهیزات کنترلی و حفاظتی در زمان قطع برق استفاده می‌شود.
• شارژر باتری: برای شارژ باتری استفاده می‌شود.
• سیستم زمین: برای ایمنی پرسنل و تجهیزات استفاده می‌شود.
• تابلوهای کنترل: برای کنترل از راه دور و مانیتورینگ تابلو برق استفاده می‌شوند.

عملکرد کلی تابلو برق فشار قوی

تابلو برق فشار قوی با دریافت انرژی الکتریکی از شبکه تغذیه، آن را به ولتاژ و جریان مناسب تبدیل کرده و به قسمت‌های مختلف شبکه توزیع می‌کند. همچنین این تابلوها از شبکه در برابر خطرات احتمالی مانند: اتصال کوتاه، اضافه بار و … محافظت می‌کنند.

انواع تابلوها از نظر شکل ظاهری

تابلو‌های فیکس (Fix) که خود این تابلوها به چهار نوع زیر تقسیم می‌شوند:

تابلو‌های ایستاده چند منظوره (Multi-Purpose) که به حالت ایستاده قرار می‌گیرند و درون آن‌ها انواع ابزارهای کنترل، قدرت و پنوماتیک را نصب می‌کنند.

 تابلو‌های دیواری (Wall Mounting) که خود از دو نوع تابلو‌های روکار (On Surface) و تابلو‌های توکار (Flush Mounting) تشکیل شده‌اند.

تابلو‌های Rack به شکل قفسه بوده و معمولا بر روی آن‌ها بخش‌های اندازه‌گیری، الکترونیکی، کنترل و مخابراتی را نصب می‌کنند.

تابلو‌های Swing همان تابلوهای رک هستند؛ با این تفاوت که دارای یک درب متحرک بوده که مزیت دسترسی به تجهیزان پشتی آن را فراهم می‌کند، اما این مدل گران قیمت‌تر و دارای درب شیشه‌ای است.

تابلو‌های کشویی Withdraw able که خود دارای دو مدل تابلو هستند:

تابلو‌های کنترل موتور‌ها MCC: این نوع از تابلوهای برق کشویی برای کنترل موتورها کاربرد دارند و به دلیل مزیت کشویی بودن، گران قیمت هستند.

تابلو‌های مرکز قدرت: نوعی تابلوی توزیع هستند و دارای کلیدهای هوایی که معمولا بعد از پست اصلی استفاده می‌شوند. این تابلوها می‌توانند چند تابلوی MCC را تغذیه کرده که برای تغذیه تابلوهای MCC نیز از آن‌ها بهره می‌برند.

مشاهده دیگر محصولات ایران پارس الکتریک: تابلو برق دیواری روکار

تابلو‌های مدولار یا Modular

این تابلوها نوع پیشرفته تابلو‌های فیکس ایستاده هستند که هر فیدر در آن به شکل یک مدول نصب شده و با استفاده از یک صفحه فلزی از فیدر بالایی و فیدر پایینی خود جدا می‌شوند. این نوع تابلو از نظر میزان دسترسی به سر کابل به دو نوع دسترسی از پشت و دسترسی از جلو تقسیم می‌شود.

انواع تابلو برق از نظر ساختار

تابلوهای METAL ENCLOSED

این تابلوها دارای محفظۀ تمام بسته فلزی بوده و تمام تجهیزات الکتریکی اعم از کلیدها، ترانس‌های جریان و ولتاژ، لوازم اندازه‌گیری، شینه‌ها و … در داخل آن نصب می‌شود.

تابلوهای METAL CLAD

نوعی از تابلوهای METAL ENCLOSED بوده که در آن‌ها محفظه‌های مختلف از یکدیگر به‌صورت تفکیک شده هستند. این کار باعث می‌شود تا اگر خطایی در یکی از محفظه‌ها اتفاق افتاد، این خطا به محفظه‌های دیگر منتقل نشده و سایر محفظه‌ها نیز تحت تأثیر آن آسیب ندیده و محفوظ بمانند.

انواع تابلو برق از نظر ایستایی

ایستاده (Self Standing / Free Standing): این نوع تابلو بدون نیاز به تکیه‌گاه، می‌تواند ایستاده قرار گیرد.

دیواری (Wall Mounted): روی دیوار نصب شده و بر اساس اینکه در کجای دیوار نصب شوند، به انواع روکار، Surface Mounted و توکار، Flush Mounted یا Recessed Mounted تقسیم می‌شوند.

مطالعه مقاله روش‌های نگهداری از تابلوهای برق صنعتی از سایت ایران پارس الکتریک

در نهایت

امیدواریم مطلب ارائه شده در رابطه با تابلو برق و انواع آن علاوه بر قابل فهم بودن، کاربردی بوده و بتواند کمکی به شما همراهان گرامی برای بالا رفتن سطح اطلاعاتتان کرده باشد. همچنین مایه خرسندی است که شما نیز اگر نظر و پیشنهادی در رابطه با این محتوا دارید، در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.